Vicdan A.Ş kitabımızın konularından birisini bugün sizlerle işlemek istiyoruz. İşletmelerin ve yöneticilerin sahip olması gereken en önemli özelliklerinden birisinin tutarlı olmasıdır.
Tutarlılık Türkçe bir kelime olup TDK'ya göre "bütünlüğü bozmayacak şekilde uyumlu olmak, birbirleriyle çelişen davranışlar içerisinde olmamak demektir." Bu kelimenin Arapçası ise insicamdır. İnsicam "suyun dökülmesi, dilde akıcılık, düzgünlük, sağlamlık, ıttırad ile arızasız tertib üzere olmak" anlamlarına gelen bir kelimedir. Bu anlamlar içinden ıttırad kelimesi ise çok ilginçtir. Ittırad "peş peşe gitmek, söz birbiri akarcasına dökülmek, su bir engele takılmadan akmak" gibi manalara gelen bir sözcüktür.
Tutarlılık özelliğinde birçok kavram iç içe geçmiştir. Bu kavramlardan bazıları: gönülden konuşma ve gönülden çalışma, muhasebe yapma, kayıt tutma, vicdana danışma, akışkanlık, dürüstlük, sözünü tutma, düzgünlük, holistik yani bütünsel bakış vb.
Bir şirketin kararlarının alındığı yönetim kurulu yöneticilerden oluşur. Yöneticiler de nihayetinde insandır. İnsan beşeri yapısı ile kusurlu ve yanlış yapmaya meyilli bir organizmadır. Çünkü beşeri organizmanın genellikle odaklandığı alan menfaat ve çıkarlardır. Eğer bu menfaat ve çıkarlar olmaz ise organizma ayakta kalmayacaktır. O sebeple odaklanma da bir sorun yoktur. Tek problem bu odaklanmayı ilkeler bütünü ile sağlam temeller üzerine oturtmak gerekir. Aksi halde işletme dünyasında güç tek söz sahibi olarak direksiyonun başına geçer. Hatırlarsınız önceki yazılarımızda "governance" dediğimiz yönetim kelimesinin anlamının "direksiyon" olduğunu söylemiştik. Bu direksiyonun başına kim geçerse, gücünü nereden alırsa, ona göre bir karar verir.
İnsan çalışırken bazı kararlar alır, sözler verir, güzel tavsiyeleri dile getirir, vaatlerde bulunur, nasihatler eder, akıl ve adalet dağıtır, danışmanlık yapar vb. Bu işlemleri yaparken eğer kalp dediğimiz mekanizma ile yaparsa daha samimi olur. Daha candan, daha içten, daha özden gelen bir tavır sergiler. Kalp direksiyon manasına gelen "değişme, dönme, tersine çevirme" gibi anlamlara gelir. Kalpten bir karar alma derken, kalbin de değişme riskini göz önünde bulundurmak gerekir. Yönetici işin içine olsa az da egosunu katarsa, kalp anında tersine çevrilebilir. Belli bir dönem inandığı doğrular, içeri giren kirli verilerle bir anda değişim gösterebilir. Bu sebeple kalbin de akort edilmesi gerekir.
Akort "fikir birliği, ses uyumu, anlaşma, uyuşmak, uymak" gibi anlamlara gelen bir terimdir. Bu kelime kökü Latince cor ya da cord "kalp, yürek" anlamından türetilmiştir. Müzik aletlerini sürekli akort yaparlar, doğru ve düzgün ses çıkabilsin diye. Bizim de kalbimizi akort etmemiz gerekir ki, doğru ve düzgün, uyumlu ve tutarlı kararlar verebilelim. Akort düzeneğinin de vicdana danışıp iletişim kanallarının içte ve dışta açılması olduğunu hatırlatalım.
Bir yöneticinin kalbini kullanıp gönülden iş yapması çok güzel bir davranıştır. Lakin vaat aşamasında bu kalbin kullanılıp icraat aşamasında ise pek kullanılmadığını söyleyebiliriz. Zaten büyük tutarsızlıkların ana sebebinin de bu noktadan kaynaklandığını düşünüyoruz. İşletmelerde ve yöneticilerde bolca tutarsızlık dediğimiz olayların yukarıda saydığımız ilişkili kavramların zıtları ile olduğunu görebiliyoruz. Mesela, menfaat üzerine konuşma, anı yaşamadan iş yapma, vicdana danışmama, akışkanlığı kaybedip tıkanma, eğri ve yamuk kişilik sergileme, verilen sözü hatırlamama, doğru konuşmama, bütünsel bakış açısını kaybetme vb.
Son olarak, tutarlılığı hayat felsefesi haline getirmek istiyorsak, birçok manası olan kelimeden "akışkanlığı" kendimize şiar edinebiliriz. Akışkan o kadar güzel ve etkili bir özelliktir ki, kişinin doğru ve düzgün yaşadığının, marka değerinin olduğunun en önemli kanıtlarından birisidir. Akışkan kişi yalan söylemez, anı yaşar, sözünü hatırlar, -velevki unutsa bile kendisine hatırlatılınca özür dileyip anında sözünü yerine getirir- özür dileyip erdemlik gösterir, kendisine eleştiri gelince iletişime açıktır, özü sözü birdir vb. Bu özellikler insan için geçerli olduğu gibi, insanlardan oluşan işletmeler içinde geçerlidir.
Zeki Uyar
Comments